Zingen in de eredienst

/ / Published in Actuele informatie

Overwegingen en voorstellen die we als kerkenraad graag delen met de gemeente.

Inleiding

De kerkenraad heeft na diverse verzoeken tot verruiming van de liturgie met een nieuwtestamentisch lied, besloten zich op dit thema te bezinnen. We weten ons als kerkenraad geroepen en verantwoordelijk om ook op dit gebied geestelijk leiding te geven. Dat is niet altijd makkelijk. We willen de breedte van onze gemeente in ogenschouw nemen, van jong tot oud.

Met hulp en medewerking van Ds. den Admirant is in het voorjaar van 2021 een tweetal bezinningsvergaderingen gehouden. Daarna heeft de kerkenraad tijdens een aantal vergaderingen over dit thema verder nagedacht. We willen de uitkomsten van deze bezinning graag vruchtbaar maken voor de gemeente.

De eredienst is de plaats waar God ons wil ontmoeten. Dit is een heilig gebeuren. De invulling van de eredienst is daarom belangrijk. We willen ons laten leiden door wat de Heere ons in Zijn Woord aanreikt. Daarbij staan we in de gereformeerde traditie en sluiten we onze ogen niet voor veranderingen in taal en cultuur.

Vanuit enkele leidende principes en een verdere onderbouwing daarbij zijn we tot een aantal zorgvuldige keuzes gekomen. Dit heeft de status van een voorgenomen besluit. Als kerkenraad willen we dit nu ook met de gemeente delen en bespreken. U kunt op die manier uw mening en gevoelens uiten bij deze voorstellen. Daarna neemt de kerkenraad een definitief besluit, waarbij reacties vanuit de gemeente worden meegewogen.

We werken ons voorgenomen besluit uit in 2 hoofdstukken.

  1. Principes en onderbouwing
  2. Conclusies en voorstellen

Tenslotte

Als kerkenraad hebben we bijna een jaar gedaan over dit hele proces. Hieruit blijkt dat het niet altijd gemakkelijk was. De invulling van de eredienst raakt ons. Het gaat om de beleving van ons geloof, gebaseerd op onze opvoeding, overtuigingen en gewoontes. Als kerkenraad merkten we dat ieder zijn eigen zorgen en verlangens heeft. Het was belangrijk om echt naar elkaar te luisteren, elkaar goed te begrijpen en pas dan tot keuzes te komen. We hebben gemerkt dat we elkaar konden vinden bij een geopende Bijbel, luisterend naar wat de Heere tegen ons zegt.

Het is onze wens en bede dat we ook in de gemeente mogen merken dat we daadwerkelijk naar elkaar zullen luisteren. Dit onderwerp zorgt zo gemakkelijk voor verwarring en onrust.

Laten we samen zoeken naar de wil van onze God. De eredienst wordt dan echt een ere-dienst waarin we samen met hart en mond de lof mogen zingen van onze God: Vader, Zoon en Heilige Geest.

Soli Deo Gloria.

A. Principes en onderbouwing


De kerkenraad heeft naar aanleiding van de bezinningsvergaderingen de onderstaande principes geformuleerd:

  1. We willen een psalmzingende gemeente zijn en blijven.
  1. Er is geen Bijbels bezwaar tegen een nieuw-testamentisch lied.
  2. Een psalmberijming is niet tijdloos.
  3. Onze gemeente is breed; we willen elkaar vasthouden.
  4. We willen geen kloof tussen de zondag en de rest van de week.

We werken vervolgens deze principes uit met een nadere onderbouwing. Tijdens de bezinningsavonden hebben we samen veel geleerd en ontdekt over wat er vanuit de Bijbel aan ons aangereikt wordt.

  1. We willen een psalmzingende gemeente zijn en blijven
  2. De onberijmde psalmen zijn liederen uit de Schrift. Ieder woord is geïnspireerd door de Heilige Geest. Daarom zijn de psalmen waardevol. Geen lied kan deze waarde echt vervangen. Bij een berijming gaat altijd iets van de rijkdom verloren. Berijmde psalmen zijn dan ook niet geïnspireerd. Wel zingen we hier – in een berijmde vorm – het Woord van God
  3. We zingen de psalmen in verbondenheid met Israël én ook met onze Heere Jezus Christus. Hij heeft ze Zelf op de lippen genomen. Als we dit beseffen, winnen de psalmen aan rijkdom.
  4. Ook in de berijmde psalmen is Christus (profetisch) aanwezig (Psalm 16, 21, 22, 110 etc.). Rondom de heilsfeiten zijn er daarom voldoende mogelijkheden om ook met de psalmen aandacht te geven aan het werk van Christus.
  5. Psalmen kennen een diepte en “rauwheid” die in weinig andere liederen terugkomen. Hoogten en diepten uit het geloofsleven krijgen een plaats. Dit vraagt om leren en herkenning in ons eigen geloofsleven.
  6. De reformatie heeft het Woord van God weer centraal gesteld. Psalmen in de eredienst maakt daar onlosmakelijk onderdeel vanuit.
  7. De geschiedenis leert ons dat het geloofsleven verandert als de psalmen naar de achtergrond verdwijnen. Daarom willen we alert zijn op een verandering in theologie. Niet om bang te zijn, maar om elkaar te bewaren bij het zuivere Woord van God.
  8. We gunnen onze nieuwe generaties ook de hierboven beschreven rijkdom van de psalmen.
  • Er is géén bijbels bezwaar tegen een nieuwtestamentisch lied in de eredienst.
  • In de Bijbel is er geen voorgeschreven liturgie, wel dat alles met orde moet verlopen. Eerbied is daarbij een kernwoord als we zien op de heiligheid van God. Het Oude Testament geeft ons daar een diep inzicht in. Ook uit het Nieuwe Testament leren we dat het in de samenkomsten ordelijk behoort te verlopen.
  • Nieuwe daden van God vragen om een nieuw lied. Deze lijn vinden we heel vaak in het Oude Testament. We mogen deze lijn doortrekken. Daardoor geldt dit ook bij de heilsfeiten. Liederen die direct zingen over het werk van de Heere Jezus kunnen daarmee een aanvulling zijn op de psalmen.
  • Zo kunnen we voluit zingen over de drie-enige God en het volbrachte werk van Christus. Dit kan de geestelijke verbondenheid bevorderen.
  • Over de exegese van diverse teksten (Efeze 5:19, Kolossenzen 3:16) wordt verschillend gedacht. In het algemeen mogen we hieruit de conclusie trekken dat er ruimte is voor liederen in de samenkomsten.
  • Ook in de vroeg-christelijke kerk zijn hymnen gemaakt.
  • Liederen kunnen de psalmen nooit vervangen, zijn hooguit een toevoeging op de psalmen.
  • De liederen die we zingen moeten aan de Bijbel voldoen en passen bij het besef van Gods heiligheid. De norm is hoog. We beseffen dat het soms moeilijk is om dit goed te beoordelen. We willen daarom gebruik maken van kennis en inzicht die er bij anderen aanwezig is. Het gebruik van een vaste bundel is daardoor gewenst.
  • Een psalmberijming is niet tijdloos
  • De berijming van 1773 ademt de geest van die tijd (Verlichtingsdenken). Dit blijkt uit diverse woorden, zoals deugd en Opperwezen. Ook op deze berijming is daarom terechte kritiek te geven.
  • Taal verandert. In 250 jaar kunnen woorden een andere betekenis krijgen. We treffen dit regelmatig in deze berijming aan (bijvoorbeeld Ps. 3:1).
  • Weten we dus nog echt wat we zingen? Bezinning is nodig. Hoe lang kunnen we “door” met deze berijming?
  • We vinden het belangrijk dat de psalmberijming die we gebruiken voldoende bijbelgetrouw is? De keuze van een andere berijming moet dus goed beoordeeld worden. Denk hierbij aan psalmberijming van 1968, De Nieuwe Psalmberijming of andere alternatieven
  • Onze gemeente is breed, we willen elkaar wel blijven vasthouden.
  • Coronatijd liet ons nadenken over wat we belangrijk vinden. De kerkenraad kreeg diverse brieven over gemeentezijn en liturgie. Enkele citaten:
  • “Wij en onze kinderen leren steeds op een nieuwe manier over het geloof zingen.”
  • “In de preek en het orgelspel klinkt regelmatig een lied. We worden daardoor aangesproken en willen dat dan ook graag zingen.”
  • “We zijn opgegroeid bij onze vertrouwde psalmen, ze stempelen ons geloofsleven. We willen dat niet loslaten.”
  • We willen geen kloof tussen de zondag en de rest van de week
  • Op zondag zingen we psalmen in de eredienst, maar de andere dagen in het jeugdwerk nauwelijks.
  • En thuis? Welke plek hebben de psalmen in de opvoeding?
  • Als we een psalmzingende gemeente willen zijn en blijven, verdient dit onze aandacht. Het is daarom voor de toekomst van onze gemeente belangrijk dat gezin en kerk (en school) zoveel als mogelijk een verlengstuk is. Hoe voorkomen we dat dit uit elkaar groeit?

B. Conclusies en voorstellen

Op grond dit alles is de kerkenraad gekomen tot 2 belangrijke conclusies.

  1. We willen psalmen meer aandacht geven, zodat we de rijkdom hiervan overdragen. Zonder inspanning is het niet vanzelfsprekend dat we een psalmzingende gemeente blijven.
  2. Er is ruimte om een lied in de dienst te gaan zingen. We willen dit zorgvuldig vormgeven, zodat de identiteit van onze gemeente behouden blijft.

Deze conclusies leiden tot een aantal praktische voorstellen. Hieronder lichten we deze toe. Deze voorstellen hebben de status van een voorgenomen besluit. Nadat de gemeente de mogelijkheid heeft gekregen om hierop te reageren, neemt de kerkenraad een definitief besluit, waarbij reacties vanuit de gemeente worden meegewogen.

  1. De psalmen meer aandacht geven:
  2. Aan dienstdoende predikanten vragen we enkele (onbekende) psalmen toe te lichten.
    1. Waarom zingen we deze psalm nu in de dienst?
    1. Hoe is de psalm ontstaan?
    1. Wat betekenen moeilijke woorden?
  3. Vanuit kerkenraad en gemeente vormen we een werkgroep die gezamenlijk met een aantal voorstellen komt hoe we de waarde van de psalmen levend kunnen houden en kunnen versterken, met daarbij aandacht voor
    1. de eredienst
    1. jeugdwerk en catechese
    1. het gezin
    1. relatie met de school

Ten aanzien van punt b. een mogelijke uitwerking: Iedere week staat een psalm centraal. Deze psalm wordt op school geleerd, op zondag in de kerk gezongen, evenals op het jeugdwerk en in de kringen. Ook wordt de psalm in al deze geledingen door de week een keer uitgelegd. Dat doen we aan de hand van eenzelfde leidraad. Daardoor leren jong en oud wat de psalm betekent en wat de achtergrond is. Dat geeft ook reden om in de gezinnen hierover in gesprek te komen. We delen informatie over deze psalm via bijv. de website of de kerk-app.

  • Een lied in de eredienst is mogelijk
  • In elke dienst is er ruimte voor maximaal één nieuw-testamentisch lied
    • Uit de bundel Weerklank om wildgroei in bundels te voorkomen.
    • Liedkeuze en moment in de eredienst laten we over aan dienstdoend predikant.
    • In plaats van een lied kan dit ook een psalm zijn uit een andere berijming (zoals opgenomen in Weerklank).
    • Schoolpsalm blijft intact.
    • De keuze om van deze ruimte gebruik te maken blijft bij de dienstdoend predikant.
  • In de diensten op 2e feestdagen zijn meer liederen mogelijk. Dit in overleg met de dienstdoend predikant. In de praktijk is dit vooral een aanpassing voor 2e Paasdag.
  • Op biddag en dankdag zijn in de ochtenddienst meer liederen mogelijk. Dit in overleg tussen school en dienstdoend predikant.

Afsluiting

Met deze voorstellen sluiten we een lang traject af. Als kerkenraad hebben we dit ervaren als een waardevolle, Bijbelse bezinning op het zingen in de eredienst. De waarde van de psalmen is voor ons opnieuw bevestigd. Daarnaast zijn we tot het standpunt gekomen dat er Bijbels gezien ruimte is voor een nieuwtestamentisch lied is onze erediensten als een aanvulling (niet als een vervanging) van de psalmen.

Mogelijk maken alle overwegingen en voorstellen veel bij u los. Wij hebben daarvoor begrip. We roepen u op de tijd te nemen om u ook hierop te bezinnen. Laten we dit gezamenlijk doen in de geest van Christus, in gebed en bij een geopende Bijbel.

Als kerkenraad willen we luisteren naar uw reacties. We zullen die ter harte nemen en meewegen als we tot een definitief besluit komen. We vragen daarbij dringend uw gebed om de leiding van de Heilige Geest.